Hãy huấn luyện
máy tính và điện
thoại thông minh
biết cách bật đèn
ở hành lang
lúc nửa đêm hay
tự động mở cửa.
khi bạn về nhà, thậm chí đánh thức bạn khi có người lạ đột nhập.
Hãy hình dung, ngôi nhà trong tương lai sẽ tự động mở khóa cửa và
bật đèn khi bạn về đến nhà, pha cà phê để cùng bạn đón chào ngày
mới hay tưới vườn cây giúp bạn. Nhưng ngay bây giờ, bạn đã có thể tự
tay tạo ngôi nhà thông minh thực hiện tốt tất cả công việc này với chi
phí vừa phải.
Chuẩn bị mọi thứ
Một ngôi nhà tự động (automated home) có 3 thành phần chính như
máy tính, phần mềm và các thiết bị tự động hóa. Máy tính và phần
mềm chính là trí tuệ của ngôi nhà, do đó bạn sẽ muốn chạy các phần
mềm tự động trên 1 hệ thống luôn mở – như 1 máy tính chủ.
Phần mềm HomeSeer Windows hoạt động tốt, hỗ trợ nhiều giao thức
(protocol) tự động hóa nhưng giao diện còn chút vụng về. Phiên bản
cấp thấp HS2 có giá 200 USD, trong khi đó phiên bản cao cấp HSPRO
là 600 USD. Dù các giao thức cơ bản có cùng giao tiếp nhưng HSPRO
cung cấp nhiều tính năng phụ trợ, bao gồm khả năng kiểm soát từ
iPhone. Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa 2 phiên bản HS, tham
khảo find.pcworld.com/70769.
Phần mềm trên máy tính sẽ tự động hóa các thiết bị và cảm biến trong
nhà như bóng đèn, thiết bị gia dụng, dàn âm thanh, cảm biến chuyển
động, bộ điều chỉnh nhiệt (thermostat)… Nhiều thiết bị, như công tắc
đèn và thermostat hiện đều có phiên bản tự động hóa. Nếu thiết bị sử
dụng điện, bạn có thể nối thiết bị này vào hộp điều khiển nguồn điện
tự động. Về nguyên tắc, hộp điều khiển này sẽ quản lý việc tắt mở
nguồn điện cấp cho thiết bị.
Hình 1: HomeSeer cho phép dễ dàng cấu hình và quản lý hệ thống tự
động hóa các thiết bị trong nhà
Về phần giao tiếp nội bộ, ngôi nhà tự động hóa của bạn cần sử dụng 1
giao thức cụ thể. Ví dụ, giao thức X10, gửi tín hiệu điều khiển thông
qua đường dây điện của ngôi nhà, đã dẫn dắt thị trường thiết bị tự động
hóa trong vài thập kỷ qua. Tuy nhiên, giao thức X10 có “bỏ sót” tín
hiệu, dịch sai tín hiệu nhiễu trên cáp thành hướng dẫn và làm thất lạc
tín hiệu sang đường dây điện nhà hàng xóm. Dù công nghệ trên đường
dây điện mới là Insteon đã khắc phục được những trục trặc kể trên,
nhưng X10 vẫn được sử dụng rộng rãi. Ngoài ra, HomePlug và
Universal Powerline Bus có thể xem là giao thức đáng tin cậy hơn, tuy
nhiên số lượng thiết bị tương thích với 2 giao thức này lại ít hơn so với
X10 và Insteon.
Hiện nay, các giao thức mới hơn liên lạc với nhau thông qua sóng
radio thay vì qua mạng dây điện. Trên 1 kết nối mạng không dây, các
thiết bị có thể tạo ra 1 mạng riêng để trao đổi tín hiệu với nhau trong
khắp ngôi nhà, do đó khoảng cách không còn là vấn đề phải quan tâm.
Giao thức không dây tốt nhất có thể kể đến Zigbee và Z-Wave. Bởi
Zigbee là chuẩn mở nên các hãng đang cạnh tranh nhau như AMX,
CentraLite, Control 4 và Crestron đều sản xuất các thiết bị Zigbee
không thể hoạt động với thiết bị của hãng khác. Giao thức Zigbee Pro
mới đưa ra 1 đặc tả dựa trên các mẫu của hãng Control4 nhưng rất ít
thiết bị sử dụng giao thức Zigbee Pro.
Ngược lại, hiện chỉ có 1 hãng kiểm soát giao thức của Z-Wave và giao
thức này đã được đón nhận rộng rãi. Hàng trăm thiết bị hỗ trợ giao
thức Z-Wave của nhiều hãng hầu như luôn làm việc tốt với nhau. Do
đó, bất kỳ chọn giao thức nào, bạn cần trang bị 1 adapter chuyển đổi để
kết nối với máy tính, như Aeon Labs Z-Stick Series 2 Z-Wave USB
System Interface.
Đèn tự bật
Hình 2: Bạn cần cấu hình các cổng COM chính xác.
Ngôi nhà thông minh của bạn có thể bắt đầu với tính năng điều khiển
đèn. Khi hiểu nguyên tắc chiếu sáng cơ bản, bạn có thể cấu hình mọi
thứ.
Trên thị trường hiện có nhiều bộ điều khiển đèn sử dụng giao thức Z-
Wave. Bạn chọn loại hộp nối trung gian giữa đèn và ổ cắm, hay thay
thế ổ cắm hiện hữu bằng bộ điều khiển Z-Wave, hay chèn 1 bộ chuyển
đổi giữa bóng đèn và đuôi vặn.
Sau khi gắn xong các thành phần, bạn kết nối bộ điều khiển với máy
tính thông qua cổng USB. Cài đặt trình điều khiển thiết bị hay phần
mềm nếu cần thiết – bạn nên tham khảo kỹ hướng dẫn sử dụng, sau đó
đồng bộ các thông tin của thiết bị cần điều khiển vào HS2. Ví dụ, để bổ
sung Z-Wave USB, bạn nhấn chuột lên thẻ Interface.
Bạn cần đảm bảo rằng mình đã cấu hình đúng cổng COM. Khi adapter
USB được kết nối, bạn mở Device Manager và chọn Ports. Kiểm tra số
hiệu port của thiết bị, sau đó điền thông tin này vào cửa sổ cấu hình
của HS. Nếu nhập sai cổng COM, phần mềm sẽ không thể hiển thị
thiết bị adapter, và dĩ nhiên sẽ không đưa ra một lỗi rõ ràng nào. Khi
cấu hình thiết bị chính xác, bạn có thể đồng bộ mọi thông tin của thiết
bị Z-Wave, như đèn trong ví dụ kể trên. Khi đã hoàn tất, từ máy tính,
bạn có thể điều khiển đèn như tắt mở, chỉnh độ sáng. Tuy nhiên, ngôi
nhà của bạn chỉ thực sự thông minh khi hệ thống đèn có khả năng
phản ứng lại môi trường xung quanh và tự động cấu hình thiết bị.
Trong trường hợp đó, bạn cần bố trí thêm 1 cảm biến độ sáng hay cảm
biến chuyển động (cũng sử dụng giao thức Z-Wave) ở hành lang.
Bạn có thể sử dụng HS để thiết lập “kịch bản” cho 2 thiết bị này – cảm
biến và adapter. Bên dưới mục Trigger, bổ sung thiết bị cảm biến, sau
đó chỉ định tác vụ cần thực hiện. Ở thẻ Action, bạn cũng có thể thiết
lập đèn mở ở mức ánh sáng thấp.
Kiểm soát hệ thống an ninh
Khi đã hiểu rõ những nguyên lý cơ bản của một ngôi nhà tự động hóa,
bạn có thể dễ dàng cài đặt các thiết bị bổ sung như bộ điều chỉnh nhiệt,
cảm biến mở cửa, vòi tưới cây tự động để làm cho ngôi nhà của mình
trở nên thông minh hơn.
Bạn thậm chí có thể cải thiện hệ thống an ninh cho ngôi nhà. Hãng
ADT vừa tung ra thị trường dịch vụ ADT Pulse (giao thức Z-Wave), có
thể hoạt động với nhiều thiết bị. Tuy nhiên, nếu không muốn tốn phí
cho các dịch vụ thuê ngoài, bạn vẫn có thể trang bị các giải pháp bảo
an riêng.
Nhiều bộ khóa và then gài cửa sử dụng giao thức Z-Wave sẽ giúp ngôi
nhà nhận biết khi nào bạn mở chúng bằng tay (và có thể tự động mở
chúng giúp bạn trong vài tình huống). Các bộ khóa cửa tự động của
hãng Black & Decker, Kwikset và Schlage hiện có giá dao động trong
khoảng từ 200USD – 400USD (4T – 8T VNĐ). Sau khi lắp đặt khóa
xong, bạn kết nối khóa này với phần mềm HS2. Nhiều loại khóa cung
cấp mật khẩu để vào ra, hay thậm chí cho phép người dùng thiết lập
giờ vào ra cho từng nhóm người dùng cụ thể.
Quản lý nhà từ bất kỳ đâu
Bạn cũng có thể giám sát và điều khiển ngôi nhà thông minh của
mình khi đang ở cơ quan làm việc hay trong chuyến du lịch hè. Hầu
hết phần mềm quản lý nhà tự động hóa đều cung cấp tính năng giám
sát và điều khiển trực tuyến, nhưng vài hãng có thể thu phí cho dịch
vụ cộng thêm này.
Tuy nhiên, bạn sẽ không tốn thêm bất kỳ chi phí nào nếu từng thiết
lập một mạng riêng ảo (VPN) tại nhà hay khả năng truy xuất máy tính
từ xa. Với tiện ích LogMeln Hamachi hoặc bất kỳ tiện ích VPN miễn
phí nào, máy tính từ xa của bạn sẽ hoạt động như khi đang sử dụng
máy tính tại nhà, sau khi thiết lập liên kết, bạn chỉ đơn giản là kết nối
vào máy chủ web. Một tùy chọn khác là tiện ích truy xuất máy tính từ
xa GoToMyPC, có khả năng kết nối trực tiếp với máy chủ, vì thế bạn có
thể kiểm soát hệ thống tự động hóa trong một cửa sổ riêng biệt như
khi bạn đang sử dụng chính máy tính đó.
Phần mềm dành cho iPhone và các smartphone có thể hoạt động
trong cả hai tình huống này: bạn có thể chạy một ứng dụng truy cập từ
xa hoặc kết nối đến 1 VPN. Phần mềm miễn phí HS Touch làm việc với
HSPRO (hoặc có thể bạn bổ sung phần mềm này vào HS2), sẽ cung
cấp 1 giao diện để bạn quản lý hệ thống tự động hóa tại nhà.
Hình 3: Để bảo đảm an toàn cho ngôi nhà, bạn có thể cấm truy xuất hệ
thống tự động hóa từ trình duyệt.
Tỉnh giấc trong tiện nghi
Ngôi nhà tự động hóa còn có thể làm nhiều thứ hơn bạn nghĩ. Với
nhiều thiết bị gia dụng hiện đại, bạn có thể thiết lập đồng hồ báo thức
lúc 7 giờ sáng, nhưng trước đó máy pha café đã sẵn sàng. Đồng thời,
khi bạn vừa tỉnh giấc, đèn phòng sẽ nhẹ nhàng bật lên, và dàn âm
thanh sẽ lập tức phát ra những giai điệu yêu thích hay chỉ đơn giản là
mở đài tin tức quen thuộc. Ngoài vườn, hệ thống tưới cây cũng sẵn
sàng “đổ mưa”.
Có thể khẳng định, với HomeSeer, bạn dễ dàng thiết lập kết nối và cấu
hình hành vi cho các thiết bị tự động hóa của mình. Nếu có thể, hãy
tìm sự trợ giúp từ các hãng bán thiết bị để đảm bảo rằng bạn có được
những sản phẩm tốt và hợp thời nhất.